Osnivanje i rad
Institut za uporedno pravo osnovan je uredbom Saveznog izvršnog veća 1955. godine koju je potpisao tadašnji predsednik FNRJ Josip Broz Tito.
IUP je započeo sa radom 1. januara 1956. godine, kao jedna od prvih ustanova te vrste u svetu. Po istom modelu osnovani su instituti za uporedno pravo u Švajcarskoj i u Japanu.
Uporednopravna istraživanja su svoj vrhunac doživela sredinom pedesetih godina dvadesetog veka, a nakon toga je jačanje Evropske zajednice i drugih regionalnih integracija pomerilo težište sa uporednopravnih, prema unilateralnom, komunitarnom pravu u Zapadnoj Evropi.
U pojedinim periodima, kao što su devedesete godine prošlog veka, radilo se u izuzetno teškim uslovima, bez savremene pravne literature i bez dovoljno opreme. Uprkos tome, IUP je uspevao da opstane, da sačuva svoju osnovnu delatnost i da – zahavaljujući pre svega entuzijazmu saradnika – svoju ekspertizu širi i unapređuje.
Uporednopravna istraživanja ponovo oživljavaju sa dolaskom novog milenijuma, prvenstveno u vezi sa procesom adaptacije prava država Centralne i Istočne Evrope evropskim integracijama. Možemo sa zadovoljstvom da konstatujemo da je u pogledu teorije pravne komparativistike dostignuti nivo istraživanja u beogradskom institutu, uprkos brojnim poteškoćama, ostao znatno viši u odnosu na države Srednje i Istočne Evrope. Stanje je naravno drugačije u praktičnom smislu, u pogledu adaptacije domaćeg pravnog poretka evropskim pravnim standardima. Ovaj jaz između pravne teorije i prakse trebalo bi da bude razlog više da se istraživanjima koje sprovodi IUP pokloni znatno veća pažnja u svim društvenim sektorima u Srbiji.
Institut za uporedno pravo je povodom 60 godina postojanja i rada odlikovan Zlatnom medaljom za izuzetne zasluge u razvoju pravne nauke, na Sretenje 2016. g, tokom obeležavanja Dana državnosti Republike Srbije.
Kroz istoriju, IUP je odlikovan i Ordenom zasluga za narod sa srebrnim vencem, dok je osnivač i prvi direktor Instituta, profesor dr Borislav Blagojević, odlikovan Ordenom Republike sa zlatnim vencem. Njegovi prvi saradnici – dr Vida Čok, dr Miodrag Janjić, dr Marija Toroman i dr Jelena Vilus odlikovani su Ordenom rada sa zlatnim vencem.
Institut je smešten u zdanju sagrađenom 1883. godine, po projektu čuvenog arhitekte Svetozara Ivačkovića i njegovog saradnika arhitekte Jovana Subotića, a koje je 1965. godine Odlukom Vlade Republike Srbije proglašeno za spomenik kulture.
Osnivači i direktori IUP
Osnivač Instituta za uporedno pravo i njegov dugogodišnji i nezaboravni direktor, od 1956. do 1978. godine, bio je dr Borislav Blagojević, redovni profesor i rektor Univerziteta u Beogradu.
Trajni lični pečat na rad IUP ostavio je i dr Vladimir Jovanović, redovni profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, koji je bio direktor u periodu 1979. – 1993. godine.
Direktor IUP od 1993. do 1997. godine bio je profesor dr Milorad Josipović, redovni profesor Univerziteta u Novom Sadu.
Od 1997. do 2001. godine direktor IUP bio je dr Oliver Antić, redovni profesor i dekan Pravnog fakulteta u Beogradu.
Direktorka IUP od 2001. do 2007. godine bila dr Vesna Rakić Vodinelić, vanredna profesorka Pravnog fakulteta u Beogradu i redovna profesorka i dekanka Pravnog fakulteta Univerziteta „Union” u Beogradu.
Tokom 2007. godine direktorka IUP bila je dr Vesna Besarović, redovna profesorka Pravnog fakulteta u Beogradu.
Direktor IUP od 2007. do 2016. godine bio je dr Jovan Ćirić, naučni savetnik i sudija Ustavnog suda.
Od 2016. godine do februara 2024. godine direktor IUP bio je dr Vladimir Čolović, naučni savetnik.
Od 2024. godine direktor IUP je prof. dr Jelena Ćeranić Perišić, naučni savetnik.
Bivši zaposleni
Vida Čok
Miodrag Jovičić
Miodrag Janjić
Olga Šuica
Jelena Vilus
Marija Toroman
Svetlana Arsenić
Vladislav Blagojević
Kosta Čavoški
Dušan Crnogorčević
Ivica Jankovec
Ljubiša Jovanović
Lucija Spirović Jovanović
Zlatija Đukić Veljović
Vrleta Krulj
Desanka Dugić Lazarević
Dušan Lovrić
Ljubiša Lazarević
Đurica Krstić
Jasna Pak
Ljubiša Dabić
Milan Petrović
Dijana Marković Bajalović
Aleksandar Lojpur
Ilija Babić
Ksenija Sigulinski
Srđan Stojanović
Mihailo Stojanović
Radomir V. Lukić
Mitar Kokolj
Dragan Kostić
Zorica Radović
Žarko Milanović
Stevan Mijučić
Vesna Živković
Genc Trnavci
Katarina Damnjanović
Goran Dajović
Igor Vuković
Marija Karanikić
Ljubinka Kovačević
Dušan Popović
Dušan Vranjanac
Jovan Ćirić
Vladimir Cvijan
Robert Sepi
Katarina Damnjanović
Snežana Stojanović
Luka Breneselović
Vesna Rakić Vodinelić
Dragana Knežić- Popović
Silvija Panović Đurić
Dobrosav Mitrović
Jakov Radišić
Ratko Marković
Zoran Radović
Dragoljub Stojanović
Lidija Basta
Ana Đorić
Boris Krivokapić
Aleksandra Čavoški
Monika Milošević
Ljubiša Dabić
Dejan Šuput
Fernanda Fernadez Florentino
Ivanka Spasić
Saša Gajin
Milena Vujić
Velimir Živković
Marina Matić Bošković
Stefan Andonović
Jovana Misailović
Iva Tošić
Vladimir Čolović
Zgrada Instituta
Prostorije Instituta za uporedno pravo nalaze se u dvorišnom delu zgrade iza reprezentativnog i arhitektonski izuzetno značajnog zdanja u centru Beograda, na Terazijama broj 41. Zgrada je 1965. godine proglašena za spomenik kulture, a zatim i za kulturno dobro od velikog značaja.
Dvonamenska palata, prvobitno izgrađena za potrebe Ministarstva pravde Kraljevine Srbije i Uprave kvarta terazijskog, delo je arhitekata Svetozara Ivačkovića i Jovana Subotića, a podignuta je tokom 1882. i 1883. godine na obodnom bloku beogradskih Terazija, koji se graniči sa dvorskim kompleksom u Ulici Kralja Milana. Po arhitektonskom i kulturno-istorijskom značaju izdvaja se među administrativnim zdanjima srpske prestonice. Spada u prve reprezentativne javne objekte podignute u Kraljevini Srbiji i među malobrojne sačuvane iz prosperitetnog perioda razvoja njene državne uprave.
O ovom antologijskom ostvarenju Ivačkovića i Subotića afirmativno je pisano u istoriografiji nacionalne arhitekture. Sa pravom je napomenuto da spada u „najlepše građevine svoje epohe”, „najlepše primerke modernizovane renesanse u srpskoj arhitekturi XIX veka”, i da predstavlja „kapitalno delo profane arhitekture Svetozara Ivačkovića i najverovatnije najreprezentativnije delo Jovana Subotića”. Oni su i neposredno vršili nadzor nad zidanjem palate.
Na izuzetno harmoničnoj fasadi jednospratnog objekta, izvedenog sa reminiscencijama na palate italijanske renesanse, pod uticajem bečke akademske metodologije, Ivačković i Subotić su istakli bogato ukrašene prozore. Iako su fasadne zone hijerarhijski razdvojene po visini, njihova gradacija po širini ih čini izuzetno kompaktnim. Na fasadi nema rizalita koji bi stvarali vertikalnu opoziciju mirnim, vodoravno regulisanim punim i praznim površinama. Ni predodređeni glavni motiv pročelja – središnji dvojni prozor, uokviren edikulom koju nose jonski pilastri, ne unosi vertikalizam u sliku celine, već se pre utapa u homogeni vodoravni niz.
Ivačkovićev i Subotićev akademizam, na ovom primeru određen jednostilskom istorijskom inspiracijom, u semantičkom smislu podržao je ideju naručilaca da strogom i otmenom fasadom istaknu legitimističko opredeljenje srpske države i njenu evropocentričnu kulturnu orijentaciju. Umesto hladnog klasicističkog fasadnog dekora, primenjen je prijemčiviji neorenesansni plašt, prepoznatljiv po kompoziciji smirenog ritma, čime se težilo pridobijanju poverenja širokih slojeva stanovništva.